آثار و برکات توبه و استغفار هم از جهت معنوی و هم از جنبه مادی قابل بررسی است که در اینجا به برخی از آثار معنوی آن اشاره می شود:
1- رحمت و مغفرت:«و من یعمل سوءا او یظلم نفسه ثم یستغفر الله یجدالله غفورا رحیما» ؛ هر کس گناهی کرده باشد یا به خودش ظلم کند پس استغفار کند خداوند را آمرزنده و مهربان خواهد یافت.
در روایتی از امام باقر (ع) نقل شده است که آن حضرت فرمود:«التائب من الذنب کمن لاذنب له» تائب چون کسی است که گناه نکرده است.
2- گستردگی رحمت و مغفرت الهی :با وجود این که خداوند، در مقابل استغفار و توبه، وعده قبول و آمرزش گناهان را داده است، اما باز جای یک سوال باقی می ماند که خداوند تا چه حد گناهان را می بخشد؟ چه بسا سنگینی بار گناهان تا آنجا باشد که انسان امید عفو و بخشش الهی را در خود نبیند!
با دقت در آیات قرآن کریم این پاسخ بدست می آید که در هیچ زمان و در هیچ حالی، جای ناامیدی و مایوس شدن از درگاه الهی نمی باشد و رحمت واسعه الهی همواره شامل حال بندگان و به خصوص مومنان می باشد. قرآن کریم در این باره می فرماید: «قل یا عبادی الذین اسرفوا علی انفسهم لاتقنطوا من رحمه الله ان الله یغفر الذنوب جمیعا»؛ بگو؛ ای بندگان من که بر خود اسراف و ستم کرده اید! از رحمت خداوند ناامید نشوید که خداوند همه گناهان را می آمرزد.
این آیه یکی از امیدبخش ترین آیات قرآن نسبت به گناهکاران است، شمول و گستردگی آن به حدی است که طبق روایتی امیر مومنان علی(ع) فرمود: در تمام قرآن آیه ای وسیعتر از این آیه نیست. از «ثوبان» غلام رسول خدا(ع) نیز نقل شده که حضرت فرمود: دوست ندارم دنیا و آنچه را در اوست به جای این آیه برای من باشد.
از آیه شریفه استفاده می شود گنهکاران در هر مرحله ای و با هر نوع گناهی از دریای بیکران رحمت الهی نومید نباشند؛ چرا او بخشنده و آمرزنده و رحیم است.
این نکته قابل ذکر است که هر چند در این آیات و روایات، به انسان نوید بخشایش و عفو گناهان داده شده است، اما انسان مومن باید همواره با بکار بستن تعالیم روحبخش قرآن، راه رشد، تعالی را برای خود فراهم سازد؛ چرا که ایمان واقعی به انسان جرات عصیان پروردگار را نمی دهد. گناه به هر حال اثرات خود را می گذارد و حتی در صورت محو آثار نیز، انسان از آن کمالاتی که با تقوا و انجام اعمال صالح می توانسته انجام دهد محروم می ماند و این با هیچ چیز قابل جبران نمی باشد.
3- تنویر و صفای دل: توبه و استغفار نقش به سزایی در شستشوی روح و صفای دل دارد. پیامبر عظیم الشان اسلام(ص) می فرماید:«قلوب آدمیان همانند فلزات به زنگار ویژه خود مبتلا می شود پس آنها را بوسیله استغفار و تلاوت قرآن صیقل دهید».
4- امنیت و حفاظت از وسوسه های شیطان: شیطان به عنوان دشمن دیرینه و قسم خورده انسان لحظه ای از وسوسه و برنامه ریزی در جهت گمراهی انسان باز نمی ماند. بنابراین مسلح شدن به سلاح مبارزه و فراگرفتن راه های درامان ماندن از شر او، باید همواره مورد توجه انسان باشد. رسول گرامی اسلام(ص) می فرماید:«ثلاثه معصوم من ابلیس و جنوده: الذاکرون لله و الباکون من خشیه الله و المستغفرون بالاسحار». سه گروه از شر ابلیس و لشکریان او درامانند، کسانی که به یاد خداوند هستند، کسانی که از ترس خدا گریه می کنند و کسانی که در سحرگاهان استغفار می کنند.
5- توفیق دریافت علم نافع:«علوم و معارف نافع از ارزاق معنوی الهی است که در اثر گناه انسان از فیض آن محروم می گردد، ولی در پرتو طلب مغفرت و تمسک به توبه و استغفار، زمینه برای بهره مندی ازآن علوم و معارف فراهم می شود. از امام صادق (ع) نقل شده است: هر کس به مدت 2 ماه بطور متوالی ذکر استغفار نماید گنجی از علم یا ثروت، رزق و روزی او خواهد شد.
1- رحمت و مغفرت:«و من یعمل سوءا او یظلم نفسه ثم یستغفر الله یجدالله غفورا رحیما» ؛ هر کس گناهی کرده باشد یا به خودش ظلم کند پس استغفار کند خداوند را آمرزنده و مهربان خواهد یافت.
در روایتی از امام باقر (ع) نقل شده است که آن حضرت فرمود:«التائب من الذنب کمن لاذنب له» تائب چون کسی است که گناه نکرده است.
2- گستردگی رحمت و مغفرت الهی :با وجود این که خداوند، در مقابل استغفار و توبه، وعده قبول و آمرزش گناهان را داده است، اما باز جای یک سوال باقی می ماند که خداوند تا چه حد گناهان را می بخشد؟ چه بسا سنگینی بار گناهان تا آنجا باشد که انسان امید عفو و بخشش الهی را در خود نبیند!
با دقت در آیات قرآن کریم این پاسخ بدست می آید که در هیچ زمان و در هیچ حالی، جای ناامیدی و مایوس شدن از درگاه الهی نمی باشد و رحمت واسعه الهی همواره شامل حال بندگان و به خصوص مومنان می باشد. قرآن کریم در این باره می فرماید: «قل یا عبادی الذین اسرفوا علی انفسهم لاتقنطوا من رحمه الله ان الله یغفر الذنوب جمیعا»؛ بگو؛ ای بندگان من که بر خود اسراف و ستم کرده اید! از رحمت خداوند ناامید نشوید که خداوند همه گناهان را می آمرزد.
این آیه یکی از امیدبخش ترین آیات قرآن نسبت به گناهکاران است، شمول و گستردگی آن به حدی است که طبق روایتی امیر مومنان علی(ع) فرمود: در تمام قرآن آیه ای وسیعتر از این آیه نیست. از «ثوبان» غلام رسول خدا(ع) نیز نقل شده که حضرت فرمود: دوست ندارم دنیا و آنچه را در اوست به جای این آیه برای من باشد.
از آیه شریفه استفاده می شود گنهکاران در هر مرحله ای و با هر نوع گناهی از دریای بیکران رحمت الهی نومید نباشند؛ چرا او بخشنده و آمرزنده و رحیم است.
این نکته قابل ذکر است که هر چند در این آیات و روایات، به انسان نوید بخشایش و عفو گناهان داده شده است، اما انسان مومن باید همواره با بکار بستن تعالیم روحبخش قرآن، راه رشد، تعالی را برای خود فراهم سازد؛ چرا که ایمان واقعی به انسان جرات عصیان پروردگار را نمی دهد. گناه به هر حال اثرات خود را می گذارد و حتی در صورت محو آثار نیز، انسان از آن کمالاتی که با تقوا و انجام اعمال صالح می توانسته انجام دهد محروم می ماند و این با هیچ چیز قابل جبران نمی باشد.
3- تنویر و صفای دل: توبه و استغفار نقش به سزایی در شستشوی روح و صفای دل دارد. پیامبر عظیم الشان اسلام(ص) می فرماید:«قلوب آدمیان همانند فلزات به زنگار ویژه خود مبتلا می شود پس آنها را بوسیله استغفار و تلاوت قرآن صیقل دهید».
4- امنیت و حفاظت از وسوسه های شیطان: شیطان به عنوان دشمن دیرینه و قسم خورده انسان لحظه ای از وسوسه و برنامه ریزی در جهت گمراهی انسان باز نمی ماند. بنابراین مسلح شدن به سلاح مبارزه و فراگرفتن راه های درامان ماندن از شر او، باید همواره مورد توجه انسان باشد. رسول گرامی اسلام(ص) می فرماید:«ثلاثه معصوم من ابلیس و جنوده: الذاکرون لله و الباکون من خشیه الله و المستغفرون بالاسحار». سه گروه از شر ابلیس و لشکریان او درامانند، کسانی که به یاد خداوند هستند، کسانی که از ترس خدا گریه می کنند و کسانی که در سحرگاهان استغفار می کنند.
5- توفیق دریافت علم نافع:«علوم و معارف نافع از ارزاق معنوی الهی است که در اثر گناه انسان از فیض آن محروم می گردد، ولی در پرتو طلب مغفرت و تمسک به توبه و استغفار، زمینه برای بهره مندی ازآن علوم و معارف فراهم می شود. از امام صادق (ع) نقل شده است: هر کس به مدت 2 ماه بطور متوالی ذکر استغفار نماید گنجی از علم یا ثروت، رزق و روزی او خواهد شد.
سیدمحمدجوادقوام ::: پنج شنبه 87/11/10::: ساعت 1:44 عصر
نظرات دیگران: نظر
